Last van FAKE reviews op Google Maps?

Als Google de NAW-gegevens (naam- adres- en woonplaatsgegevens) van een gebruiker niet wil afstaan, kun je deze via de rechter opeisen. Het is misschien moeilijk te geloven maar ook Google verliest wel eens. Zie de volgende zaak:

Er was eens een kleermaker in Amsterdam…
Een kleermaker in Amsterdam heeft last van een reeks zeer negatieve en hardnekkige nep-recensies op Google Maps. De kleermaker heeft een vermoeden wie deze recensies schrijft maar weet het niet zeker. De slechte reviews brengen zijn bedrijf ernstige schade toe. Hij wil tegen de recensent optreden en neemt contact op met Google maar Google weigert de NAW-gegevens te verstrekken. De kleermaker laat het er niet bij zitten en spant een rechtszaak aan.

Google beroept zich op de vrijheid van meningsuiting, de privacy van internetgebruikers en het belang van integriteit van de diensten die zij aanbiedt. Google is van mening dat het bedrijf in verband met zijn ‘maatschappelijke functie’ terughoudend dient te zijn met het verschaffen van de NAW-gegevens.

De rechter is het hier niet mee eens. Hij oordeelt dat het voldoende aannemelijk is dat de recensies nep en afkomstig zijn van één persoon wiens opzet het is om schade toe te brengen aan de kleermakerij. Dergelijk gedrag is onrechtmatig. Verder is het duidelijk dat de kleermaker een reëel belang heeft bij het krijgen van de NAW-gegevens. Ook van belang is dat het niet mogelijk is om op een eenvoudigere manier aan deze gegevens te komen.

Ten slotte dient de rechter een afweging te maken tussen de belangen van de drie partijen. Hij oordeelt dat het belang van de kleermaker om op te kunnen treden tegen onrechtmatig gedrag, in dit concrete geval, zwaarder weegt dan het belang van de recensent bij anonimiteit en het belang van Google om niet tegen zijn wil de identiteit van een persoon kenbaar te maken.

Welke gegevens dient Google te verschaffen?
Google dient de volgende informatie aan de kleermaker te verschaffen:
-de IP-gegevens van de computer waarmee de reviews zijn aangemaakt,
-de telefoonnummers, namen en emailadressen waarmee het desbetreffende account is aangemaakt, voor zover deze informatie nuttig en nodig is om de identiteit en de verblijfplaats te achterhalen,
-alle overige informatie waarover Google beschikt die redelijkerwijs bijdraagt aan het achterhalen van de identiteit en de verblijfplaats.

Waarom hoefde Ziggo de NAW- gegevens dan niet te verschaffen in een (vergelijkbare) zaak tegen Dutch Film Works?
Een paar dagen voor deze uitspraak heeft het Hof een uitspraak gedaan in de zaak Dutch Film Works tegen Ziggo. In deze zaak eiste Dutch Film Works (DFW) de NAW-gegevens behorende bij 174 IP-adressen vanaf waar DFW beweert dat de film ‘The Hitman’s Bodyguard’ illegaal is gedownload. In deze zaak wijst het Hof de eis echter af en hoeft Ziggo deze gegevens dus niet aan DFW te verstrekken.

Het verschil in uitspraak tussen de zaak van de kleermaker en de Ziggo-zaak zit hem in de belangenafweging die de rechter als laatste stap maakt. In de zaak van de kleermaker viel deze belangenafweging uit in het voordeel van de eiser (de kleermaker). 

In de Ziggo-zaak valt de belangenafweging uit in het voordeel van de verweerder (Ziggo) en de Ziggo-klanten. In deze zaak het Hof is van mening dat illegaal downloaden (natuurlijk) inbreuk maakt op de rechten van DFW maar dat in dit geval het belang van de Ziggo-klanten na afgifte van de NAW-gegevens onvoldoende wordt gewaarborgd. DFW is namelijk niet transparant over wat ze precies met de gegevens gaat doen en wat dus de gevolgen zijn voor de desbetreffende Ziggo-klanten. Het Hof stelt vast dat DFW zich verschillende malen, onder andere in de pers, heeft uitgelaten over de hoogte van de schadeclaims die ze gaat eisen (150 euro) en de hoop heeft uitgesproken dat deze “boetes” mensen zullen afschrikken. Het Hof geeft echter aan dat de film legaal online te bekijken is voor minder dan 3 euro en de DVD te verkrijgen is voor 13,99. Het hof is van mening dat hij niet kan toetsen of de maatregel die DFW wil treffen, passend is en beslist om die reden in het voordeel van Ziggo en de klanten.

Hoe werkt een belangenafweging?
De rechter past bij een belangenafweging niet zozeer een bestaande wet toe, maar bekijkt of er concrete omstandigheden zijn in een zaak die een bepaalde uitkomst onredelijk of oneerlijk maken. Deze feiten of omstandigheden zijn altijd terug te herleiden naar een inbreuk op een bepaalde regel of recht, maar deze regels/recht worden niet aangevoerd door partijen, niet of nauwelijks genoemd door de rechter of zijn hele algemene regels zoals grondrechten. Daardoor kan het lijken alsof een rechter ‘uit het niets beslist’ en zijn uitkomsten van belangenafwegingen moeilijk te voorspellen en met elkaar te vergelijken. 

Het nut van een belangenafweging is dat de uitkomst ervan wordt onderbouwt door benoeming van de concrete feiten en omstandigheden van de zaak en dat de regels of het recht die in feite worden toegepast niet of nauwelijks genoemd worden. Er gaat dus geen precedentwerking uit van de onderbouwing van een belangenafweging wat zoiets betekent als dat je je er in toekomstige zaken in beginsel niet op kunt beroepen. Het lastige van een belangenafweging is dat het van tevoren lastig in te schatten kan zijn wat een rechter gaat beslissen. Een belangenafweging dient dan ook slechts ter correctie van een bepaalde een individuele zaak.

Link Dutch Film Works tegen Ziggo:
ECLI:NL:GHARL:2019:9352, Gerechtshof Arnhem-Leeuwarden, 200.256.426 (rechtspraak.nl)